28 TEMMUZ DÜNYA HEPATİT GÜNÜ
Hepatit, en basit anlamıyla karaciğerin iltihabıdır ve pek çok nedene bağlıdır. Bu nedenlerin başında viral enfeksiyonlar gelmektedir. Viral hepatitler dünyada yaygın olarak görülen ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Viral hepatitlere sebep olan farklı hepatit virüs tipleri (hepatit A, B, C, D ve E) bulunmaktadır. Bunlardan hepatit B, C ve D kronik karaciğer hastalıklarına yol açmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü 2017 Küresel Hepatit Raporu’nda 1.34 milyon kişinin viral hepatitlere bağlı gelişen siroz ve karaciğer kanseri gibi nedenlerden dolayı yaşamını yitirdiği belirtmektedir.
Dünya genelinde hastalığın büyük oranda geç dönemde belirti vermesi ve hastaların büyük çoğunluğunun hastalıklarının farkında olmamaları nedeniyle hepatite dikkat çekmek amacıyla 28 Temmuz Dünya Hepatit Günü olarak belirlenmiştir. Böylelikle risk altında olan veya hastalığının farkında olmayan kişilerin bu konuya dikkati çekilerek teste yönlendirilmesi ve hastaların tedavi olma oranlarının artırılması hedeflenmektedir.
Hepatit A virüsü bulaşı, hasta kişilerin dışkısından atılan virüsle kontamine su ve gıdaların tüketilmesiyle gerçekleşir. Çocukluk çağlarında hafif belirtilerle geçirilen Hepatit A enfeksiyonu, ileri yaşlarda daha ağır seyretmekte ve şiddetli karaciğer hastalığı ile ölümlere yol açabilmektedir. Ülkemizde çocuklara 18. ve 24. aylarda, risk grubundaki kişilere de en az 6 ay ara ile 2 doz halinde sağlık kuruluşlarında ücretsiz hepatit A aşısı uygulanmaktadır.
Hepatit B (HBV) ve Hepatit C dünyadaki karaciğer kanseri vakalarının %80'inden sorumludur. Dünyada her 3 kişiden biri HBV ile enfekte olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizde nüfusun yaklaşık %4-5’i Hepatit B, %0,5’i Hepatit C dir.
Hepatit B hastalığından korunmanın en etkili yolu aşılanmadır. Hepatit B aşısı güvenli ve etkili bir aşı olup ülkemizde bebeklere, ilk dozu doğumda, 2. ve 3. dozları ise 1 ve 6 aylıkken, risk grubundaki kişilere ise 0, 1 ve 6 ay takvimi ile 3 doz olarak ve ücretsiz uygulanmaktadır. Kronik hepatit B hastalığı için etkili tedaviler mevcuttur.
Hepatit C virüsüne karşı aşı henüz bulunmamakta ancak kullanılmaya başlayan yeni ilaçlarla 2-3 aylık tedavi ile %95 üzerinde iyileşme sağlanmaktadır. Aşı dışında hastalıktan korunmanın en etkili yolu bulaş yoluna ilişkin korunma önlemlerinin alınmasıdır.
Hepatit B ve Hepatit C bulaşma yolları;
- Kontrol edilmemiş kan ürünlerinin transfüzyonu
- Uygun şekilde steril edilmemiş cerrahi malzemelerin kullanıldığı tıbbi girişimler ya da diş hekimliği müdahaleleriyle
- Kullanılmış enjektör paylaşımıyla
- Tıraş bıçağı, diş fırçası gibi eşyaların paylaşımıyla
- Uygun şekilde steril edilmemiş araçlarla yapılan dövme, akupunktur ya da vücut takılarının uygulanmasıyla
- Anneden bebeğe doğumda ve sonrasında
- Korunmasız cinsel ilişkiyle
Hepatit D virüsü, sadece HBV ile enfekte olan kişilerde hastalığa yol açabilmekte, hafif seyreden HBV enfeksiyonunu daha ağır ve hızlı seyreden hastalığa dönüştürebilmektedir.
Hepatit E virüsü, hasta kişilerin dışkısından atılan virüsle kontamine su ve gıdaların tüketilmesiyle gerçekleşmektedir. Özellikle gebelikte geçirildiğinde hastalık ağır seyir eder. Gebelerde son 3 aylık dönemde HEV enfeksiyonu geçirildiğinde düşük, erken doğum, ciddi karaciğer yetmezliği ile ölüm riskinin artmasına sebep olabilir. Hepatit E virüsünün spesifik bir tedavisi ve aşısı yoktur.
Uzm. Dr. Harun Reşid SU
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı
Kahramanmaraş Necip Fazıl Şehir Hastanesi
